خلاصه گزارش مدیریتی وضعيت محيط زيست شهر تهران ( ppt )
دسته بندي :
علوم پایه »
دانلود پاورپوینت های علمی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : powerpoint (..ppt) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد اسلاید : 10 اسلاید
قسمتی از متن powerpoint (..ppt) :
خلاصه گزارش مدیریتی وضعيت محيط زيست شهر تهران SoE (مرکز مطالعات و برنامهريزی شهر تهران معاونت مطالعات و برنامهریزی امور زیرساخت و طرح جامع)
مقدمه:
گزارشدهي جامع زيستمحيطي که درنهايت به توليد گزارش وضعیت محیطزیست ( SoE ) منجر ميشود، يکي از ارزشمندترين شيوههاي دستيابي به اطلاعات وضعيت منابع طبيعي و پايداري الگوهاي مصرف منابع براي سياستگذاران، جامعه‌ي مدني و ساير دستاندرکاران نظير برنامهريزان و مديران منابع طبيعي، صنعت، رسانهها، مؤسسات آموزشي و سازمانهاي ملی و بينالمللي است. این گزارشها به بررسي شرايط و وضعيت محيط زيست و منابع طبيعي و ارائه‌ي سنجشي از وضعيت محيط زيست طبيعي مي‌پردازند و ابزاري براي برجسته‌سازي شرايط محيط بيوفيزيکي میباشد.
فرآيند ارزيابي همهجانبه زيست محيطي بايستي در قالب يك مدل مفهومي ارائه شود تا اطلاعات گردآوري شده و تحليل‌ها، پاسخگوي پرسش‌هاي اساسي پژوهش باشند. براي انجام اين ارزيابي سازمانهاي مختلف مدل‌هاي متفاوتي را براي گزارش SoE ايجاد و مورد استفاده قرار داده‌اند. براي گزارش وضعيت محيط زيست شهر تهران، طبق توافقات انجام شده از مدل DPSR استفاده شده است. مدل DPSR از حروف اول چهار کلمه‌ي نيروي‌هاي محرکه، فشارها، وضعيت و پاسخ‌ها تشکيل شده که به ترتيب زنجيره‌ي علت و معلول را در مورد هريک از مؤلفه‌هاي‌زيست محيطي بيان مي‌کند. اين مدل سعي دارد گروهي از عوامل را كه تعيين‌كننده‌ي مشخصه‌هاي تأثيرگذار بر محيط زيست در هر سطح جغرافيايي (محلي، منطقه‌اي، ملي، جهاني) هستند، تعريف كرده و آنها را به هم ربط دهد. بنابراين اين مدل بهعنوان چارچوب تحليلي شناخته ميشود. مدل DPSR در جستجوي ايجاد يك ربط منطقي بين عاملها است. اين مدل وضعيت ( S ) محيط زيست و روند آن را ارزيابي نموده و عوامل مستقيم (فشار) و غيرمستقيم (نيروی محرکه) که موجب بروز اين وضعيت شده‌اند را شناسايی و معرفی می‌کند. همچنين پاسخ‌هايي ( R ) که بهبود وضعيت انجام شده يا بايد صورت گيرد را شناسايی و معرفی می‌کند.
1. هوا
يکي از مهمترين نيروهاي محرکه در افت کيفيت هوا افزايش جمعيت است که در طي 50 سال گذشته جمعيت شهر تهران 5 برابر شده است. در سال 1386 اين جمعيت با استفاده از 4/2 ميليون وسيله نقليه فعال ، روزانه بالغ بر 15 ميليون سفر درون شهري در تهران داشته که حدود 75 درصد آنها را وسايل نقليه سواري شخصي و 19 درصد را نيز موتورسيكلت تشکيل داده و سهم حمل و نقل پاک و عاري از آلودگي (مترو) تنها حدود 5درصد بوده است. از جمله ديگر نيروهای محرکه در زمينه آلودگي هوا مي‌توان به فعاليت حدود 66 هزار واحد صنعتي در شهر تهران اشاره نمود که برخي از آنها آلايندههاي فراواني را وارد هواي شهر مي‌نمايند. از دیگر فاکتورها، مصرف بالای سوخت در شهر تهران است.
در سال 1386 ميزان انتشار آلايندههاي اکسيدهاي گوگرد، هيدروکربنها، مونواکسيدکربن، اکسيدهاي نيتروژن و ذرات معلق در تهران به ترتيب حدود 84، 157، 1264، 120 و 116 هزار تن بوده است. در اين سال در مجموع حدود 7/1 ميليون تن از انواع آلايندههاي پايين جو در هواي شهر تهران منتشر شده، كه بيشترين سهم (90 درصد) از کل انتشار متعلق به بخش حمل و نقل بوده، به قسمي كه 98 درصد از مونواکسيدکربن، 2/97 درصد از هيدروکربنها، 1/91 درصد ذرات معلق، 1/52 درصد از اکسيدهاي نيتروژن و 2/27 درصد از دي‌اکسيد گوگرد از اين بخش منتشر شده است. بهطور کلي بيش از 86 درصد کل آلايندههاي منتشره در هواي تهران در سال 1386 ناشي از مصرف بنزين و 8 درصد نيز بهواسطه مصرف نفت گاز بوده است. يکي از بهترين شاخص‌ها در توصيف وضعيت هوا، شاخص استاندارد آلاينده يا PSI است. بررسي اين شاخص در طول سالهاي 1378 تا 1386 در تهران، که بر اساس ميزان پنج آلاينده CO, PM 10 , O 3 , NO 2 و SO 2 محاسبه می‌شود، حاکي از آن است که آلوده‌ترين سال در اين دوره با 162 روز ناسالم، سال 1382 بوده و در اين ميان ميزان CO و PM 10 بيشترين سهم را در آلودگي هواي تهران به خود اختصاص داده‌اند.
از جمله مهمترين اقدامات صورت گرفته در اين زمينه مي‌توان به طرح جامع کاهش آلودگي هواي تهران اشاره نمود که بر 9 محور اساسي استوار است. اين محورها شامل 7 محور ارتقاي کيفي خودروهاي توليدي، جمعآوري خودروهاي فرسوده، ترويج و اشاعه حمل و نقل همگاني، بهبود کيفيت سوخت، معاينه فني خودروها، مديريت ترافيک شهري، و گسترش آموزش و آگاهي در زمينه آلودگي هوا، و 2 محور پيشنهادي کنترل منابع ثابت آلاينده هوا و لزوم پايش مستمر هستند.
2. آب
از آنجائیکه بروز اختلال در منابع آبي از دو جنبه کمي و کيفي قابل مطالعه است، در بخش آب اين دو جنبه به تفکيک مورد بررسي قرار گرفتهاند. مهمترين نيروی محرکه و تأثيرگذار بر کميت آب مصرفي در شهر تهران علاوهبر عوامل طبيعي و اقليمي، جمعيت است.
يكي از عوامل فشار بر كميت آب، سرانه مصرف آب در شهر تهران بوده كه در طي سالهاي 86-1376 تقريباً برابر با 337 ليتر در روز بوده است. در سال 1386 مصرف آب تهران بيش از 990 ميليون مترمکعب بوده که 76 درصد از اين ميزان در بخش مسکوني به مصرف رسيده است. متوسط بارندگي در مجموع سدهاي تأمين‌كننده آب شرب شهر تهران (كرج، لتيان و لار)، طي دوره 10 ساله فوق برابر 27/1544 ميلي‌متر با متوسط نرخ رشد سالانه 24/1 درصد بوده است. ميزان برداشت از آبهاي زيرزميني بستگي به حجم آب ذخيره شده در سدها دارد، بهطوري که در سال 1380 سهم آبهاي زيرزميني در تأمين آب تهران 08/51 درصد، در سال 1385 معادل 69/27 درصد و در سال 1386 معادل 28 درصد بوده است. برداشت بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني موجب شده که در طي سالهاي 85-1377 بهطور متوسط سالانه 6/10 سانتيمتر افت در سطح آبهاي زيرزميني تهران رخ دهد.
دفع فاضلابهاي خانگي و صنعتي مهمترين عامل تأثيرگذار بر كيفيت منابع آبي تهران بهشمار ميرود. در سال 1386 حداقل 610 ميليون مترمکعب فاضلاب در بخش‌هاي خانگي و صنعتي توليد شده است. از اين ميزان تنها 110 ميليون مترمکعب توسط تصفيهخانهها جمعآوري شده است و بقيه با ورود به چاههاي جذبي منجر به آلودگي سفره‌هاي آب زيرزميني شده است. در حالي که 98 درصد از جمعيت تهران در سال 1386 تحت پوشش شبکه آبرساني قرار داشته، تنها 26 درصد تحت پوشش شبکه فاضلاب شهري قرار داشتهاند. بهعلاوه نشت آلودگي‌هاي نفتي در منطقه جنوب تهران از خطوط انتقال نفت تلمبهخانه ري، مخازن ذخيره مواد نفتي در منطقه ري و همچنين پالايشگاه نفت تهران، يكي از منابع آلودگي آبهاي زيرزميني تهران بهشمار می رود. مطالعات انجام شده در سال 1382 نشان داده كه بخش قابل توجهي از آبهاي زيرزميني تهران داراي غلظت نيترات بين 50 تا 100 و در مواردي نيز بيش از 100 ميکروگرم بر ليتر هستند که استفاده از آنها خطرناک محسوب ميشود. از جمله مهمترين سياست‌ها در پاسخ به وضعيت موجود مي‌توان به لزوم تفکيک شبکه آب شرب از آب غيرشرب، ارتقاء مديريت بهره‌برداري از منابع آبهای سطحي، منطقي نمودن قيمت آب، ارزيابي اثرات ناشي از پروژههاي آبي بر محيط زيست و ترويج فرهنگ مصرف پايدار منابع آبي، لزوم تدوين و اجراي برنامه جامع مديريت كيفيت منابع آب، تسريع در توسعه و تکميل شبکه فاضلاب شهري، ارتقاء آگاهيهاي عمومي در زمينه مصرف بهينه منابع آب و اصلاح الگوي مصرف، حفاظت از منابع آب سطحي و زيرزميني در برابر خطرات ناشي از نشت فاضلاب، فراهم شدن امكان دسترسي و ورود بازرسين نهادهاي قانوني و ناظران بهداشتي جهت بازديد از منابع تأمين و مخازن ذخيره آب و كارآمد نمودن تصفيه‌خانههاي فاضلاب شهري براي بازچرخاني آب اشاره نمود.
3. خاک
شايد بتوان از خاک بهعنوان يکي از تغيير يافته‌ترين بخش‌ها در اثر توسعه شهرنشيني ياد کرد. بهعنوان نيروي محرکه، افزايش جمعيت و تراکم بالاي آن و در نتيجه نياز به فضا موجب شده که هر روز بخش وسيعي از خاک مناطق شهري دچار تغيير کاربري شده و زير انبوهي از ساختمان‌ها مدفون شود. افزون بر اين، افزایش فعالیت های اقتصادی فاجعههای زیست محیطی جبران ناپذیری را به همراه دارد که از آن جمله میتوان به تبدیل شدن خاک به مکاني براي پذيرش فاضلاب و پسماندهاي جمعيت شهرنشين اشاره کرد. براساس گزارش مشترك سازمان حفاظت محيط زيست ايران و بانك جهاني، حدود 4/7 درصد از محصول ناخالص ملي ايران در سال 1383 زيانهاي زيستمحيطي بوده است، كه معادل 4/8 ميليارد دلار است.
از جمله مهمترين مصاديق فشار ناشي از اين محرک‌ها تغيير کاربري و تبديل اراضي مزروعي و باير به مناطق مسکوني و صنعتي است. در سال 1386 بيشترين کاربري در شهر تهران با 5/28 درصد به بخش مسکوني تعلق داشته و شبکه معابر و دسترسي با 4/18 درصد و فضاي سبز با 3/11 درصد در رده‌هاي بعدي جاي گرفتهاند. از جمله موارد ديگري که موجب بروز فشار به خاک ميشود، مي‌توان به نمک‌پاشي معابر در فصل زمستان اشاره نمود که سالانه خسارات بسياري به فضاي سبز شهر تهران وارد مي‌سازد. بارش باران اسيدي نيز از ديگر عوامل ورود فشار به اين بخش است که به واسطه وجود اکسيدهاي نيتروژن و دي اکسيد گوگرد در هوا صورت مي‌گيرد. از ديگر سو اجراي فعاليتهاي عمراني نيز منجر به تغيير شکل خاک و وارد شدن صدماتي به افق سطحي خاک بهعنوان يکي از ارزشمندترين و غني‌ترين افق‌هاي خاک ميشود. در سطح شهر تهران در سال 1385 در مجموع برای 1349 واحد مسکوني با 1144179 متر مربع مساحت، عمليات تخريب و نوسازي صورت گرفته است. ورود پسماندهاي صنعتي که حاصل فعاليتهاي صنعتي است و خصوصاً پسماندهاي غيرقابل تجزيه در خاک مانند فلزات سنگين، نيز فشارهاي مضاعفي را بر خاک وارد مي‌سازد. عناصر و عوامل آلوده‌کننده در فاضلابهاي صنعتي شامل يک يا چند عنصر مانند نمکهاي غيرآلي، اسيدها يا بازها، مواد آلي، ذرات معلق، آب داغ، مواد رنگي و مواد سمي است . همچنين شيرابه ناشي از حجم عظيم زبالههاي توليد شده در شهر تهران، از جمله مهمترين منابع آلوده کننده خاک بهشمار مي‌آيند. در مناطق 22گانه شهر تهران در سال 1386 روزانه بالغ بر 7500 تن زباله توليد ميشود که فقط روزانه 250 تن آن بازيافت ميشود.
از جمله عمده‌ترين سياست‌ها ي مورد نياز در اين بخش که بهعنوان پاسخي به وضعيت موجود بهکار گرفته ميشود، مي‌توان به لزوم تدوين قانون جلوگيري از آلودگي خاک، جايگزيني صنايع مبتنيبر فناوري پاک با صنايع آلاينده در محدوده شهر تهران، حفظ باغات و اراضي کشاورزي و توسعه فضاهاي سبز در محدوده، حريم و مجموعه شهري تهران، بهينه‌سازي مديريت پسماندها بهويژه پسماندهاي خطرناک، بيمارستاني و نخاله هاي ساختماني ، استفاده از روشهاي مدرن و مکانيکي جهت برفروبي، تدوين استاندارد آلودگي خاك، استقرار مديريت پيشگيري و كنترل آلودگي خاك، تدوين و تصويب دستورالعمل زيستمحيطي فعاليتهاي آلوده‌كننده منابع خاك كشور ، و الزام واحدهاي صنعتي به پرداخت هزينه‌هاي ناشي از آلودگي اشاره نمود.