دانلود مقاله طراحي سيستم مديريت بحران براي شهرداري الکترونيک
دسته بندي :
انسانی »
مدیریت بحران
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 15 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
طراحي سيستم مديريت بحران براي شهرداري الکترونيک
چكيده:
باظهور خدمات الکترونيکي و بهره گيري از فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان يک ابزار مناسب براي ارائه خدمات يک پارچه به مردم، بستري مناسب براي ايجاد شهرداري هاي الکترونيک فراهم شده است. با شکل گيري شهرداري الکترونيک سرعت ارائه خدمات و تصميم گيري براي مديران و به تبع آن سرعت عمليات در شرايط بحراني افزايش مي يابد. اهميت افزايش سرعت تصميمگيري در بحران ها به حدي است که تصميمگيري درست در چند ساعت اوليه بحرانهاي طبيعي مي تواند از بروز بسياري از فجايع انساني جلوگيري کند. با طراحي سيستمهاي نرمافزاري، اعم از سيستمهاي بانک اطلاعاتي و سيستمهاي خبره مي توان به مديران تصميمگيرنده کمک کرد که در زمان محدود، تصميمگيريهاي عقلاييتري انجام دهند. سيستم هاي اطلاعاتي مديريت بحران امروزه به عنوان بخش مهمي از شهرداري هاي الکترونيک مورد توجه است.
هدف اين مقاله طراحي يک سيستم اطلاعاتي مديريت بحران براي شهرداري الکترونيک ميباشد، اطلاعات اين سيستم با توجه به خصوصيات مشترک تمام بحرانها و همچنين محيط و شرايط استفاده از سيستم، نوع بحران، ميزان منابع و نحوۀ تخصيص آن و ... فراهم ميآيد. براي طراحي اين سيستم ازروش UML استفاده شده است و جهت رسيدن به يک اجماع براي طراحي Use Case ها که درواقع پايه و اساس يک سيستم اطلاعاتي هستند از Business Function/Entity Type Analysis و طراحي يك system matrix استفاده كرده ايم.به جهت گستردگي فعاليت هاي لازم براي مديريت بحران و از آنجا كه طراحي تمام زير سيستم ها در قالب يک مقاله نمي گنجد، در اين مقاله به طراحي اطلاعاتي" سيستم امداد و نجات" كه تقريبا در تمام بحران ها به خصوص بحران هاي طبيعي كاربرد دارد پرداخته ايم .نتيجه حاصله رسيدن به سه Use Case با عناوين " شناسايي محل"،" انتقال و نجات مجروحين" و" کمک هاي اوليه" و يك Actor با عنوان "شروع عمليات" است. روش كار در اين مقاله براي شناسايي ديگر Use Case ها قابل استفاده خواهد بود.
کلمات کليدي: مديريت بحران،شهرداري الکترونيک، سيستمهاي اطلاعاتي،مهندسي نرم افزار، System matrix,UML
مقدمه:
ايجاد شهر و شهرداري الكترونيك تاثيرات بسياري را در زمينه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي براي شهر به دنبال خواهد داشت. در زمينه اقتصادي توسعه تجارت الكترونيكي، بانكداري الكترونيكي، گسترش استفاده از كارتهاي اعتباري، كاهش كاغذ بازي، كاهش هزينه ارائه خدمات و ايجاد زمينه براي سرمايهگذاري داخلي و خارجي و از تاثيرات آن خواهد بود. ارائه خدمات برخط On-line
به شهروندان موجب افزايش رضايتمندي آنها ازاستفاده از خدمات عمومي و خصوصي شده و امكان تشكيل گروهها و اجتماعات Community
برخط فراوان و همچنين راي گيري برخط و توزيع عادلانه امكانات را فراهم ميآورد. ايجاد زمينه استفاده از نظر شهروندان در مديريت شهر از جمله اثرات اجتماعي اجراي پروژه شهر الكترونيك خواهد بود. در زمينههاي فرهنگي نيز اجراي شهر الكترونيك تاثيرات زيادي را به دنبال دارد كه بهطور مثال از شفاف سازي، اطلاع رساني، آموزش مجازي شهروندان در حوزههاي عمومي و اختصاصي، امكان انتشار رسانههاي ديجيتالي براي شهروندان، انتشار اخبار و اطلاعات به هنگام و اثرات فرهنگي بسيار ديگري را ميتوان نام برد.(King ،2007 : 50)
بررسی ها نشان می دهد یکی از مهمترين انتظارات شهروندان از شهرداری های الکترونیک افزايش سرعت در ارائه خدمات و افزایش سرعت در تصميم گيري های مدیران می باشد.
سازمانهاي مديريت بحران از جمله بخش هاي سازماني هستندکه در اکثر شهرداري ها و حکومت هاي محلي تعریف می شوند.در بسياري از شهرهاي جهان وظيفه مديريت بحران توسط چند سازمان( به صورت غيريکپارچه) انجام مي پذيرد که بحث هماهنگي بين سازمانهاي متنوع و اهميت سرعت هماهنگی در ساعات اوليه بحران ها هميشه بحث برانگيز بوده است.
خوشبختانه با پيشرفتهاي الکترونيکي به خصوص در يک دهه اخير امکان طراحي سيستم هاي اطلاعاتي براي مديريت بحران فراهم آمده است. سيستم ها يي که امروزه به عنوان بخش جدايي نا پذيري از شهرداري هاي الکترونيکي است.
ما همه روزه با بحرانهاي متنوع و با نوع شناسي هاي متفاوت دست به گريبان هستيم، انواع بحرانهاي طبيعي، اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي، که در بسياري مواقع قابليت تبديل شدن به يکديگر را دارند (پور عزت 1383).اما نکته قابل توجه رسيدن به يک تعريف مشترک از بحران که در برگيرنده تمام بحرانها و همچنين، رسيدن به يک سري از وظايف که در تمام بحرانها مشترک ميباشد ميباشد. که براساس اين وظايف و همچنين در نظر گرفتن افرادي که قرار است اين وظايف را انجام دهند و همچنين هماهنگي هاي لازم بين گروههاي مختلف و نيز منابعي که بايد به گروههاي مختلف اختصاص دهيم، و منابع موجود، ميخواهيم طرح کلي يک سيستم اطلاعاتي مديريت بحران را با استفاده از متدولوژي طراحي سيستم
2
UML تا سطح Use Caseهاي مورد نياز براي طراحي اين سيستم اطلاعاتي در اين مقاله بررسي کنيم. در طراحي سيستمها با استفاده از متدولوژي UML، Use Caseها درواقع به عنوان محدودۀ سيستم طراحي هستندو براساس اين Use Case هاست که ما ميتوانيم، تا سطح پيادهسازي و حتي تست و نگهداري سيستم برسيم )هاشمي 1382), و از آنجا که متدولوژي UML و براساس آن متدولوژي RUP دو متدولوژي غالب در طراحي و پيادهسازي سيستمهاي اطلاعاتي هستند و اگر بتوانيم Use Case هاي مناسب و به جا را بيابيم. همه گروه پيادهسازي قادر به پيادهسازي و برنامهسازي سيستم اطلاعاتي ما خواهند بود، لذا Use Case ها درواقع مهمترين و حياتيترين بخش طراحي سيستم هستند که ما در اين مقاله در نظر داريم Use Case هاي يک سيستم مديريت بحران را مشخص کنيم.
پيشينه:
تعريف بحران
از نظر آسيبشناسي، بحران عبارتست از وقفه کامل و يا بخشي از فعاليت گروه، يا جامعه که همراه با ضايعات جاني، خسارات مادي، و آسيبهاي محيطي گسترش يافته و جامعه مربوطه با منابعي که در اختيار دارد قادر به جبران آن نميباشد( تاجيك 1379). بحرانها از نظر سرعت وقوع به دو دسته ناگهاني و تدريجي و از نظر عامل نيز به دو دسته طبيعي و دستساز بشر تقسيم ميشوند.توافق عمومي روي تعريف اين واژه وجود ندارد. درواقع بيش از 40 تعريف مختلف از اين واژه مشاهده شده است. طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت، بحران عبارت است از درهم ريختگي شديد زيستمحيطي ــ رواني و اجتماعي که بسيار فراتر از ظرفيت انطباقي جامعه مبتلا به است(بيروديان 1385).
در راستاي شناخت خصوصيات مشترک تمام بحرانها در اين قسمت به وجه مشترک تمام بحرانها ميپردازيم:
وقفه در جريان عادي زندگي مردم: مهمترين مشخصه يک بحران، قطع جريان عادي زندگي در اجتماعات است. البته اين انقطاع موقتي بوده و زمان وقفه بستگي به شدت و بزرگي بحران دارد. مايحتاج اوليه زندگي، شامل مسکن، نيازمنديهاي فيزيولوژيک، امنيت، نيازهاي عاطفي و آرامش فکري همه دچار وقفه و اختلال شده و در نتيجه روال عادي زندگي اجتماعي از هم پاشيده ميشود.
وقفه در توليد خدمات و ارتباطات: در شرايط بحراني، فعاليتهاي اقتصادي جامعه از قبيل توليد، عرضه، مصرف، و خدمات همچنين ارتباطات دچار وقفه ميشود. علل اين توقف عبارتند از، تهديد زندگي انسان و نيروي کار، ضايعات انسان و مرگ و مير، عوامل رواني، مشکلات و تنشهاي محيطي و...
خسارت مالي: يکي از شاخصهاي ديگر بحران خسارت مالي است که در هرگونه بحران آثار آن بسيار چشمگير و قابل توجه است.
تلفات و ضايعات جاني: به طور کلي اغلب بحرانهاي ميتوانند داراي تلفات و ضايعات جاني، از جراحات ساده تا نقص عضو و مرگ و مير باشد.
تخريب محيط زيست: بحرانها اغلب داراي اثرات منفي محيطي بوده و گاهي آسيبهاي غيرقابل جبران به محيط زيست وارد مي آورند. آلودگي آب و هوا، تخريب زيستگاهها، کمبود آب و مواد غذايي، به هم خوردن متعادل اکوسيستمها از عوارض بحرانها، با منشأ طبيعي، تکنولوژيک، سياسي و اجتماعي است.
مشکلات عاطفي و رواني: يکي از اثرات مهم بحرانها، مشکلات عاطفي، و رواني انسانهاست، که شامل برخوردهاي احساسي، خشونت، افسردگي، دلسردي، و نهايتاً سرکشي، عصيان، خلاف بزهکاري و خودکشي است.
مشکلات اجتماعي: فقر، بيکاري، مهاجرت، اختلافات قوي و فرهنگي، از هم پاشيدگي خانوادهها کمبود بهداشت و رفاه، افزايش جرايم بزهکاريها، مشاغل کاذب و خلاف از جمله مشکلاتي ميباشد که بحرانها با خود و يا به دنبال خود در اجتماعات به وجود ميآورند (بيروديان 1385).
مديريت بحران:
مديريت بحران عبارتست از مجموعه فعاليتهاي اجرايي و تصميمگيريهاي مديريت و سياسي وابسته به مراحل مختلف و کليه سطوح بحران، در جهت نجات، کاهش ضايعات، و خسارات، جلوگيري از وقفه زندگي، توليد خدمات، حفظ ارتباطات، حفظ محيط زيست، و بالاخره ترميم و بازسازي خرابيها (Foster, 1980: 102).
با توجه به تعريف فوق که به صورت مشخص، مرحله تصميمگيري، يکي از وظايف مديريت بحران عنوان شده است. نياز به يک سيستم اطلاعاتي جهت مديريت بحران احساس ميشود، از آنجا که مديريت در خلاء انجام نميشود، سيستم اطلاعاتي مديريت بحران هم از اطلاعات خلاء ايجاد نميشود، لذا، با توجه به 7 خصوصيت عمده تمام بحرانها و همچنين عملياتي كه لازم است در جهت مديريت بحران انجام شود نياز به طراحي يک سيستم اطلاعاتي مديريت بحران داريم.
وظايفي که در مديريت بحران بايد انجام شود به صورت کلي عبارتند از:
3
1ـ شناسايي و ارزيابي بحران: مديريت بحران شديداً نيازمند شناخت دقيق وضعيت بحراني است، منظور از شناسايي بحران عبارتست از داشتن، تصور روشن از شرايط قبل و بعد از بحران، تجسم عيني اثرات خسارات، ضايعات و پيامدهاي آن. در اين مرحله اقدامات زير توسط مديريت بحران بايد انجام شود:
ــ جمعآوري اطلاعات: جمعآوري اطلاعات مانند ساير وظايف در مديريت بحران بايد، با سرعت و دقت انجام گيرد، اين اطلاعات شامل بخشهاي زير ميباشد.
· اطلاعات مدون و مکتوب شامل نقشهها، عکسهاي هوايي ماهوارهاي، گزارشها و آمار مربوط به منطقه بحرانزده.
· گزارش وقوع يا شروع بحران توسط ناظرين يا سيستمهاي اطلاعرساني.
· بازديدها و عکسبرداريهاي هوايي
· مشاهدات گروههاي تجسسي شامل وضعيت کيفي، برآوردها، اندازهگيريها و يادداشتهاي اوليه.
همانطور که از ماهيت اين وظيفه از وظايف مديريت بحران مشخص است. نقش سيستم اطلاعاتي مديريت بحران در اين قسمت بسيار پررنگ مي‌تواند باشد، ما با داشتن اطلاعات محلي که در آن بحران رخ داده است، قبل از بحران، مثلا نقشه شهر، نقشه راهها، مراکز ذخيرهسازي سوخت و آب، بسيار موثرتر و کاراتر ميتوانيم تصميمگيري کنيم.
ــ ارزيابي بحران: داشتن اندازه و شدت بحران، مديريت را در تدارک نيازمنديها و تدوين برنامههاي عملياتي کمک ميکند. با توجه به گوناگوني بحرانها، لازم است که معيارهايي براي اندازهگيري بحرانها به کار گرفته شود. لذا براي مقايسه بحرانها، مناسبترين معيارها، مربوط به متغيرهايي است که وجوه اشتراک بحرانهاست. همانطور که قبلا هم اشاره شد، وجوه اشتراک بحرانها در اثرات، ضايعات و خسارات آنهاست.
2ــ برنامهريزي ضربتي: برنامهريزي، براي کنترل بحران، از چهار مرحله تشکيل ميشود، نخست بايد حوادث ناگوار پيشبيني شوند، سپس بايد برنامههاي اقتضايي تنظيم گردند، پس از آن بايد گروههاي عملياتي مديريت بحران آموزش داده شوند و سازماندهي شوند، سرانجام بايد براي تکميل برنامهها به صورت عملي تمرين شود. (Mc Conkey, 1987: 81)
در اين مرحله هم نقش سيستم اطلاعاتي مديريت بحران بسيار پررنگ خواهد بود. برنامهريزي بحران معمولا با توجه به تجارب گذشته، در يک جامعه و يا جوامع ديگر قابل از وقوع بحران انجام ميگيرد، حفظ اطلاعات مربوط به بحرانهاي گذشته از جمله زمان، پرسنل، تخصصها، مواد، وسايل و ادوات مي‌تواند از طريق سيستم اطلاعات مديريت بحران انجام گيرد.
3ــ سازماندگي گروههاي عملياتي: عمليات مهار بحران و فوريتهاي عملياتي، بايستي کاملا تخصصي و مستقل ولي هماهنگ و متمرکز باشد، وابستگي حرکات مختلف در حد مديريت جامع بوده و داراي فرماندهي واحد و هماهنگي منطقي است. با توجه به اطلاعات مربوط به سازمانهايي که در بحران انجام وظيفه ميکنند و ليست نيروها و تخصصهايي که در اختيار مديريت بحران ميتوانند بگذارند، ما در سيستم اطلاعاتي بحران ميتوانيم، انواع گزارشات در مورد، انواع گروهها و ترکيبات متصور براي آنها داشته باشيم.
4ــ تصميمگيري: تصميمگيري يکي از مهمترين اقدامات در مديريت بحران ميباشد، در مورد تصميمگيري در بحرانها معمولاً دچار يک تناقض ميشويم، اولا در بحرانها به تصميمات با کيفيت بالاحتياج داريم، و ثانيا با توجه به محدوديت زماني، امکان تصميمگيري درست براي ما نيست، سيستم اطلاعاتي مديريت بحران در رفع اين تناقض بسيار کارگشا خواهد بود.
5ــ بودجه و تخصيص منابع: يکي از کارهايي که در مديريت بحران بايد صورت گيرد، تخصيص بودجه و منابع چه براي گروههاي عمليات بحران و چه براي مردم بحرانزده ميباشد. که اين کار هم بدون داشتن اطلاعات از منابع موجود و همچنين نيازهاي گروهها و افراد مختلف امکانپذير نيست.
6ــ هماهنگي: مديريت بحران نياز به تقسيم وظايف و طراحي واحدها و گروهها دارد. از آنجا که عمليات مديريت بحران يک فعاليت چند سازماني است که اغلب اين سازمانها، از نظر اهداف و وظايف داراي اختلافات و تفاوتهاي زيادي ميباشند، وجود سيستم اطلاعاتي مديريت بحران مي‌تواند در اين امر بسيار راهگشا باشد، به عنوان مثال ثبت اطلاعات مربوط به گروهها و سازمانهاي مختلف و تخصصهاي آنها و امکانات و منابعي که در دست دارند.
به صورت فهرستوار اقداماتي که براي واکنش بحرا ن بايد صورت گيرند موارد زير است.
ــ اطلاعرساني يا هشدار بحران،
ــ تخليه يا مهاجرت،
ــ تفحص و جستجو،
ــ نجات،
ــ ارزيابي بعد از بحران،
ــ عاديسازي و بهسازي اضطراري،
ــ حمل و نقل و انتقالات،
4
ــ برقراري ارتباطات،
ــ برآورد خواسته نجاتيافتگان،
ــ ايجاد امنيت،
ــ فوريتهاي اجرايي،
ــ احياء و بازسازي
(بيروديان 1385).در ادامه براي آشنايي با روش طراحي سيستم اطلاعاتي مديريت بحران به طراحي سيستم اطلاعاتي مورد نيازبراي عمليات نجات مجروحين به عنوان يکي از فعاليت هاي مديريت بحران مي پردازيم.
رويكردهاي مختلف به سيستم مديريت بحران
در مورد سيستمهاي ا طلاعاتي مديريت بحران رويكردهاي مختلفي موجود است. در يك رويكرد به طراحي سيستمهاي مديريت بحران از لحاظ سختافزاري پرداخته شده است(Tatomir 2005). كه اين سيستم ها از لحاظ سخت افزاري و امنيت سيستم سخت افزاري داراي چه خصوصياتي باشند به عنوان مثال استفاده از يك اتاق امن براي نگهداري از سرورها و استفاده از موبايلAgent ها براي آنكه در مواقع بحران در صورت از بين رفتن زير ساخت هاي اطلاعاتي در عرض چند ساعت بتوان از موبايل Agent ها استفاده كرد ( 2005 Miller ). كه البته با توجه به اهميت بسيار زياد اين بحث شامل بحث هاي مطروحه در اين مقاله نيست چون ما در پي طراحي سيستم نرم افزاري مديريت بحران هستيم كه در صورت طراحي ميتوان در هر بستر سختافزاري آن را به اجزاء درآورد. در مورد ديدگاه نرم افزاري به سيستم مديريت بحران رويكردهاي متفاوتي موجود است كه به نظر نگارنده جدا و متفاوت از هم نيست و قابليت استفاده موازي و تركيبي را دارد. ديگاه هاي مختلفي از جمله، ديدگاه معماري اطلاعاتي سيستم مديريت بحران به عنوان مثال سيستم مديريت بحران بايد از چه اجزاء دادهاي استفاده كند كه داراي زير ساخت داده اي پايدار و پيوسته اي باشدوچگونه اطلاعات جمع كند و يا اينكه ساختار و لايههاي سيستم مديريت بحران چگونه بايد باشد( لايههاي نرم افزاري سيستم مديريت بحران ) (HALE 1997). رويكرد ديگر، استفاده از سيستم هاي خبره براي مديريت بحران است، سيستم هاي خبره با استفاده از يك بانك دانش (knowledge base) و استفاده از ديدگاههاي مختلف ورود اطلاعات در مديريت بحران و همچنين استفاده از آنها به عنوان يك system) Support (Decision در هنگام مديريت بحران كارآمدخواهند بود. بحث طراحي اين سيستم، همچنين مواد اطلاعاتي مربوط به بانك دانش سيستم هاي خبره مديريت بحران و نحوة تعامل با آن در بسياري از مقالات مد نظر بوده است2001) .(Belkhouche
از منظر ديگر طراحي يك واسط براي انطباق پذير كردن تيمهاي اطلاعاتي موجود در سازمان هاي مختلف كه در مسأله بحران درگير هستند. نيز رويكرد ديگري براي طراحي سيستم نرم افزار مديريت بحران است. به عنوان مثال نحوةتعامل سازمان آتش نشاني و سيستم اطلاعاتي اورژانس با سيستم نرم افزاري مركز مديريت بحران مي‌تواند مثال خوبي براي اين رويكرد باشد كه سيستم اطلاعاتي مديريت بحران چگونه با اين دو سيستم نرم افزاري در ارتباط باشد. و تبادل داده‌ها دو سيستم چگونه خواهد بود. كه در اين رويكرد هدف از طراحي مديريت بحران نحوة به اشتراك گذاشتن بهتر داده‌ها خواهد بود. رويكردهاي فوق به نوعي رويكردهاي يكسان سازي در مديريت بحران بوده است. به صورتي كه در بسياري از رويكردهاي فوق تفاوتهاي ماهوي بحرانهاي مختلف در نظر گرفته نشده است. اما رويكردهاي ديگري هم وجود دارد كه به طراحي سيستم مديريت بحران براي بحرانهاي خاص به عنوان مثال از زلزله، سيل، يا بحران هاي اجتماعي خاصي به عنوان مسائل، بحران سلامتي در كشورهاي جهان سوم يا بحران توزيع غدا در كشورهاي فقير پرداخته كه به گونهاي يك ديد تخصي به مسائل بحران داشته است. 2005) Claypoole) از آنجا كه هر كدام از رويكردهاي فوق به تنهايي براي سيستم مديريت بحران جامع كافي به نظر نميرسد، رويكرد ما در اين مقاله طراحي يك سيستم مديريت بحران جامع با تأكيد بر همسان سازي بحران هاي مختلف و شناسايي نكات مشترك به بحرانهاي مختلف و قابليت، اضافه كردن بخشهاي مربوط به بحرانهاي خاص در قالب زير سيستمهاي كوچك كه نقاط افتراق بحرانهاي خاص را هم پوشش دهد ميباشد. محتواي داده با توجه به خصوصيات مشترك انواع بحرانها و هم اختلافات مربوط به بحران هاي خاص كه با همين روش مطرح شده در مقاله قابل طراحي و اضافه شدن به پيكره اصلي سيستم مديريت بحران خواهد بود.
مدل سازي باUML :