تحقیق چاپ کلاقه ای10 ص ( ورد)
دسته بندي :
دانش آموزی و دانشجویی »
دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 11 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
مقدمه :
یکی از صنایع دستی کاربردی، چاپ کلاقه ای (باتیک) نام دارد. در واقع باتیک یا چاپ کلاقه ای هنری است که به وسیله موم و رنگ های مختلف، پارچه های ساده یا سفید مخصوصا ابریشم را رنگ آمیزی یا نقش دار می کنند. چاپ باتیک در بدو ورود به کشورمان به رنگ سفید در زمینه مشکی انجام می شد و پس از مدتی رنگ قرمز را با رنگ سفید به کار بردند و به تدریج رنگ های دیگر اضافه شد.ابزار کار هنر باتیک در نوع معمول آن، وسیله ای است به نام تیان، قلم مو، مهر و کارگاه چوبی که برای مهار کردن پارچه به کار می رود.روش کار باتیک بر چند نوع است: چاپ مستقیم، چاپ برداشت، چاپ با شابلون، نقاشی باتیک روی پارچه ابریشمی، قلم مویی، پیچشی و تار عنکبوتی. در روش معمولی آن موم یا صمغ را ذوب نموده، درون تیان ریخته و با حرکت تیان بر روی پارچه، نقش مورد نظر را طراحی می کنند. سپس پارچه را در محلول رنگ فرو می برند. بنابراین قسمت هایی که موم دارد، رنگ نشده باقی می ماند. سپس پارچه را موم گیری می کنند. روش دیگر آن است که به جای استفاده از تیان، مهر را در موم مذاب فرو برده و روی پارچه می زنند. سپس بقیه مراحل آن مانند روش قبلی انجام می شود. در رنگرزی باتیک از ۳ نوع رنگ گیاهی، شیمیایی و ری اکتیو استفاده می شود. موارد کاربرد چاپ باتیک یا کلاقه ای بسیار است و شامل انواع پرده ها، تابلوها، دیوارکوب ها، لباس های محلی و هنری، شال و روسری و ... می باشد.کارگاه چاپ باتیک خانه ملک وابسته به میراث فرهنگی خراسان رضوی، از سال ۸۵ در این زمینه فعال است
چگونگی چاپ باتیك: چاپ كلاقه ای ( باتیك):
باتیك عبارتند از هنری دستی است كه در جنوب شرقی هندوستان ، اروپا وقسمتی از آفریقا تهیه می‌شود ونوعی از آن كه به كلاقه ای معروف است بیشتر در روستا های اطراف وبه ویژه در مناطق روستایی اسكو كهنمو اسكندان ، دیزج، وبا ویل روادارد.
باتیك و است جاوه ( یكی از جزایر كشور اندونزی ) كه در فرهنگ نفیسی حصار وضریح معنا شده و عوام آن را كلاغی .كلاقی وكلاقه ای می‌خوانند ومی‌نویسند ودر پاره ای از نقاط نیز ( قنوز) كه معادل اذری ابریشم اشت تلفظ می‌شود و وجـــــــه آن است كه چون در گذشته های دور معمولا قسمتهایی از پارچه را كه قرار بود رنگ آمیزی شود به اشكال خاصی گره زده یا می‌دوختند وسپس مبادرت به رنگرزی می‌كردند . طبیعتا چون رنگ نمی‌توانست در قسمتهای گره خورده یا دوخته شده نفوذ كند ، پس از پایان عملیات رنگرزی وباز شدن گره ها ونقاط دوخته شده قسمتهایی كه رنگ را جذب نكرده بود حالتی نگاتیو در متن رنگی به خود می‌گرفت وبازار آنجا كه معمولا فقط از یك رنگ وبیشتر رنگ سیاه استفاده می‌شود این نقوش تصادفی حالت پر كلاغ را به ذهن تداعی می‌كرد وبه همین جهت نیز برای متمایز ومشخص شدن از سایر منسوجات رنگرزی شده كلانی خوانده می‌شود.
3
باتیك كه بیشتر به پارچه های با چاپ مقاوم در برابر نور. حرارت ، رطوبت ، وسایر عوامل جوی اطلاق می‌شود اصالتا هنری چینی است وبیش از 2000 سال از عمر آن می‌گذرد ودر حال حاضر علاوه بر ایران به صورت هنری ملی در بخشی از كشورهای جنوب و شرق اسیا رواج دارد ومعمولا صنعتگران از ابزار وادواتی بسیار ساده وابتدایی استفاده می‌كنند. یافته های باستان شناسی موجود در موزه های ایران و سایر كشورهای جهان گواه تولید پارچه هایی با چاپ باتیك را مشخص كرد. این نگفته قطعی به نظر می‌رسد كه تزئین پارچه به وسیله هنر صنعت باتیك از سالهای بسیار دور وحتی قبل از كشف سایر شیوه های رنگرزی رواج داشته وكسانی بوده اند كه با كمك وسایل ساده ای مهنند مهرها وقالبهای چوبی ، البسه وسایر پارچه های مورد مصرف عامه را با رنگ های متنوع گیاهی می‌كرده اند.
این شیوه های چاپ تدریجا به وسیله اقوام ابتدایی كشور اندونزی تكامل یافته وبا كشف گیاهانی كه عصاره آنها مانع نفوذ رنگ در پارچه می‌شود تحول جدیدی در این هنر صنعت پدید آمده به این طریق صنعتگران برگ موز را در محلول سود سوز حل كرده ومایع چسباندگی را كه بدست می‌آمده با ماسه نرم یا خاك رس مخلوط نموده و‌آنگاه به وسیله قلمهای مخصوص یا ابزار دیگری از این ماده مقاوم به عنوان جوهر استفاده ونقوش دلخواه را بر روی ابریشم خام نقاشی می‌كرده اند واز آنجا كه پس از رنگ آمیزی وشستشوی پارچه نقاطی كه قبلا به وسیلة ماده مقاوم پوشانده شده بود سفید باقی می‌ماند . چنانچه صنعتگران قصد رنگ آمیزی قسمت های سفید یا چند رنگ كردن پارچه را داشت مجددا قسمتهای رنگ آمیزی شده را با ماده مقاوم پوشانده ومبادرت به رنگ آمیزی دوباره یا چند باره آن می‌كرد و با تكرار این عمل پارچه نقش های رنگین متنوعی به خود می‌گرفت .
نظر استاد حسین کلاقیچی گنجینه
راجع به واژه باتیک
" باتیک "، واژه ای جاوه‌ای است و می‌دانیم که جاوه یکی از مهم‌ترین جزایر کشور‌اندونزی – کشوری با بیش از 16000جزیره – است. باتیک به معنای " چاپ مقاوم " است.
شيوه ابتدائي توليد
نحوه ابتدايي توليد قلمکار بدين شکل بود که با قام روي پارچه پنبه اي و احتمالأ ابريشمي طرحهاي مورد نظر را نقاشي نموده و سپس با مواد شيميايي ويژه اي نسبت به تثبيت رنگها اقدام مي کرده اند . ليکن به دليل فقدان هماهنگي لازم بين نقوش و نيز از انجا که اين کار مستلزم صرف وقت فراواني بود ، تکامل تدريجي قلمکاري باعث شد تا براي دسترسي به توليد بيشتر ونيز ايجاد يکنواختي و هماهنگي نقوش ، استفاده از مهرهاي چوبي جايگزين استفاده از قلم مو شود و جهت فراهم اوردن امکان استفاده عموم از پارچه قلمکار ، تهيه قلمکارهايي بر روي کتان ، چلوار ، کرباس ، وساير انواع پارچه نيز رواج يابد و تحقيقأ مي توان فاصله اوايل قرن دهم هجري (1502 ميلادي ) تا اواسط قرن دوازدهم هجري قمري (1722 ميلادي ) را اوج قلمکار سازي و روزگار اعتلاي اين هنر بحساب اورد . چه انکه طي سالهاي ياد شده اکثر مردم کشور مصرف کننده پارچه قلمکار بودند و ضمن استفاده از اين پارچه بعنوان پارچه لباس بصورت پرده ، سفره ، مجمعه پوش ، سجاده ، رويه لحاف ، بقچه ، سوزني ، قطيفه ، دستمال و کتيبه هايي براي تزئين مجالس سوگواري شهداي کربلا نيز از ان بهره مي گرفتند .
3
" باتیک از ابتدا تا امروز "
قلمکار سازي که نوعي از چاپهاي سنتي بر روي پارچه است گذشته پر فراز و فرودي داشته و تحقيقأ نمي توان گفت طي سالهايي که از عمرش مي گذرد دچار چه تغييرات و تحولاتي شده است . عبدالحسين احساني در کتابي که با عنوان مجموعه قلمکار ايران در سال 1350 انتشار يافته مجموعأ 12 طرح مربوط به قبل از سال 907 هجري قمري _ 79 طرح مربوط به سالهاي 709 تا 1148 قمري _ 28 طرح مربوط به سالهاي 1148 تا 1214 هجري قمري _ 55 طرح مربوط به سالهاي 1214 تا 1345 هجري قمري و تعداد بسيار محدودي از طرحهاي مربوط به شستسال اخير را اورده و کوشيده است تا طي ان تحولات قلمکار سازي را در روزگاران پيشين بکمک نقوش رايج در ان به نمايش بگذارد ، در حاليکه علي چيست ساز ، يکي از قلمکارسازان ايراني ، در تحقيقي که با عنوان صنعت قلمکار ايران ، از سوي سازمان صنايع دستي ايران انتشار يافته ضمن اشاره به 334 قالبي که در حال حاضر قلمکارسازان ايراني از انها استفاده مي کنند ، به نقوش فراواني که توسط حاج محمد رضا و حاج تقي اخوان چيت ساز و استاد رحيم بيدادي از روي ضريح ها ، کاشيها و قرائن قلمکار تهيه شده نيز اشاره کرده است که ارزيابي دقيق اين قالبها و نقوش بخوبي مي تواند سير تحولي و اوج و حضيض هاي هنر قلمکار سازي در ايران را نشان دهد و مددرسان محققان در دسترسي به واقعيات باشد . چرا که متأسفانه در زمينه قلمکارسازي تا پيش از سال 907 هجري قمري جز انچه بطور پراکنده در گوشه و کنار کتب و رسالات امده ، اطلاعات قابل توجه ديگري در دست نيست . علي چيت ساز عقيده دارد : در زمان صفويه اين صنعت رونق به سزا يافت و بيشتر لباسهاي مردانه و زنانه از پارچه قلمکار تهيه مي گرديد و پارچه هاي ايران شهرت فراوان داشت و بيشتر لباسهاي طبقه اعيان از نوع مخصوص قلمکار به نام قلمکار زر يا اکليلي تهيه مي شد که در نوع خود بي نظير وبسيار جالب بود و فعلأ نمونه انرا کمتر مي توان يافت . در همين زمينه "پيترو دلاواله " سياح معروف ايتاليايي که در سال 1025 هجري قمريبه ايران سفر کرده ضمن تشريح لباسهاي مردم کاشان که اکثرأ قلمکار و از جنس کتان ، چلوار و کرباس بوده نوشته است :اين لباس را شاه فعلي ( شاه عباس صفوي ) مرسوم کرده و به نظر من علت ان است که او مي خواهد ابريشم در مملکت زياد مصرف نشود و اين متاع که پول فراواني عايد خزانه مي کند تا حد امکان بيشتر صادر گردد .ميرزا حسين تحويلدار ، نويسنده کتاب جغرافياي اصفهان نيز متذکر شده است : در قرن دهم هجري قمري بازار قيصريه اصفهان که بعد از حمله مغولها از بين رفته بود مرمت و باز سازي گرديد و بصورت مرکز تجمع قلمکارسازان درامد وکارگاههاي توليدي از سردر قيصريه تا انتهاي بازار ادامه داشت و کارگاه و بازارهاي فرعي ، کاروانسراهاي متعدد ، و تيمچه هاي زيادي در اختيار هنرمندان وابسته به اين حرفه بود .
4
در فاصله سالهاي 1148 تا 1214 هجري قمري هنر قلمکارسازي ايران سيري قهقراني را پيمود و طي سالهاي بعدتر کاملأ سقوط کرد و از ميان انبوه قلمکارسازان جزء معدودي انگشت شمار باقي نماند . زيرا ضعف و سستي شاهان قاجار از يک سو و طمع بيش از حد کشورهايي نظير انگليس ، روسيه، هند و هلند از سويي ديگر ، بازار ايران را به صورت انباري از انواع و اقسام کالاهاي وارداتي از کشورهاي پيش گفته در اورد و در نتيجه صنعتگران بيشماري به يکبار ماندند و تدريجأ هر يک از گوشه اي فرا رفتند .تا اينکه بعد از سقوط قاجارريه و قطع نسبي مناسبات تجاري گذشته به پشتوانه علاقمندي و همت جمعي از دست اندرکاران صنايع دستي ، نظير مرحوم شيخ حريري ، مشهدي عبدالخالق ، حاج محمدرضا اخوان ، محمدتقي اخوان ، اميني ، برادران بيرجندي ، شيخ بهايي و چند خارجي بنامهاي مارتين و براسل شرکتهاي توليد قلمکار و صنايع ديگر تشکيل گرديد و بر اثر کوشش انان بار ديگر اين صنعت رونق گرفت و اگر چه با شعله ور شدن اتش جنگ جهانگير دوم ، بار ديگر اطماتي متوجه صنعت قلمکارسازي شد ، اما اين ضربه ها چندان کاري نبود که بتواند باعث وقفه يا رکدي در فعاليتهاي بعدي دست اندرکاران شود .
" شيوه هاي فعلي توليد "
براي شروع به چاپ باتيک لازم است تا عملياتي به نامهاي صمغ گيري ، سفيد گيري و وزن دادن انجام شود . چرا که معمولأ حدود 25% از وزن ابريشم خام را ماده پروتئيني بنام صمغ ابريشم تشکيل مي دهد و حذف ان نقش بسيار موثر و محسوس در يکنواختي رنگرزي ، درخشندگي و نرمي پارچه بعد از اتمام عمليات رنگرزي دارد .
در اسکو که يکي از بزرگترين مراکز توليد پارچه هاي کلافه اي است ، صمغ گيري روي پارچه ابريشمين بافته شده انجام مي شود و با کمک دو سود و مقداري صابون در جوش شيرين صمغ ابريشم جدا مي شود . مدت صمغ گيري به نسبت غلظت کربنات دو سود مصرفي و نيز نوع صابوني که مورد استفاده قرار مي گيرد متغير است . ولي معمولأ از نيم ساعت تجاوز نمي کند . بعد از اين مرحله ، چنانچه تهيه پارچه اي با نقوش سفيد مورد نظر هنرمند باشد سفيدگري انجام مي شود و هنرمندان با کمک تخم خربزه و روشنک (دانه اي به اندازه باقلا با طعم تلخ و رنگ سرخ يا سياه ) به انجام اين کار مي پردازد . تخم خربزه علاوه بر انکه ابريشم را سفيد مي کند در نرم کردن ان نيز موثر است .